Hoesten en bronchitis bij paarden

Hoesten bij paarden: volledig overzicht van luchtwegproblemen

Een gezond paard hoest niet. Hoesten bij paarden is altijd een signaal dat er iets niet in orde is in de luchtwegen. Of het nu gaat om een reactie op stof of een sluipende chronische aandoening zoals COPD (dampigheid) of bronchitis, een goede diagnose en behandeling zijn essentieel om de gezondheid en het prestatiesvermogen van je paard te beschermen.

Waarom hoesten paarden?

Hoesten is een natuurlijke reflex om prikkels (stof, pollen, bacteriën) of overtollig slijm uit de luchtwegen te verwijderen. Lichte hoest en slijmvorming kunnen wijzen op een beginnende ontsteking van de bronchiën, die – indien onbehandeld – kan uitgroeien tot chronische bronchitis of astma (dampigheid). Tijdens het hoesten verbruikt het paard extra energie en wordt de conditie ondermijnd. Daarom is het verwijderen van de oorzaak belangrijker dan het onderdrukken van het hoestsignaal zelf.

De longen van je paard: anatomie en functie

Een paard is een vluchtdier en moet bij gevaar lange afstanden snel kunnen rennen. Dit vraagt om een uitzonderlijk groot en efficiënt ademhalingssysteem. De luchtpijp (trachea) vormt de ‘stam’ van het omgekeerde boomstelsel in de longen. De bronchiën en bronchioli zijn de ‘takken’ die zich vertakken tot de longblaasjes. In de longblaasjes (alveoli) vindt gaswisseling plaats: opname van zuurstof en afgifte van koolzuurgas. Het slijmvlies en de trilhaartjes vangen vuil en stof op, bevochtigen en verwarmen de inademingslucht, en voeren het slijm met ingesloten deeltjes terug naar de keel. Het paard slikt het slijm vervolgens door.

Oorzaken van hoesten bij paarden

• Omgevingsfactoren: stof, schimmelsporen en ammoniakdampen in de stal, slechte ventilatie en hoge luchtvochtigheid
• Allergieën: reacties op pollen, schimmels of bepaalde voersoorten
• Infecties: virale of bacteriële luchtweginfecties
• Chronische aandoeningen: COPD (dampigheid), waarbij het longweefsel minder elastisch wordt; chronische bronchitis en astma
• Managementfouten: ongepaste voering (te stoffig hooi, stro), oververhitting door teveel of verkeerde dekens, te weinig beweging en hoge stressniveaus

Acute versus chronische hoest

Kenmerken acute hoest: duurt minder dan twee weken, symptomen verdwijnen na goede behandeling, conditie herstelt in ongeveer drie maanden, lage risico’s mits tijdig behandeld, plotselinge koorts, loopneus en lusteloosheid.

Kenmerken chronische hoest: duur langer dan twee tot drie weken, luchtwegen blijven geïrriteerd, moeizaam herstel, hogere risico’s door blijvende vernauwing en mogelijke longblaasjesschade, continue verhoogde ademfrequentie, verkleurd slijm en snel vermoeid.

Symptomen om alert op te zijn

• Hoesten (droog of productief)
• Versnelde ademhaling in rust of inspanning
• Verminderde prestaties en langzamere hersteltijd
• Vieze of verkleurde neus
• Snel optredende vermoeidheid
• Opgezwollen lymfeklieren bij infecties
• Verminderde eetlust en interesse in de omgeving.

Diagnostiek: wat kan de dierenarts doen?

Een longfunctiemeting meet de doorstroming en elasticiteit van de luchtwegen om de prognose in te schatten. Met een bronchoalveolaire lavage (longspoeling) wordt de aard van de ontsteking vastgesteld: bacterieel, viraal of allergisch. Bij bronchoscopie wordt met een camera het slijmvlies en de hoeveelheid slijm in de luchtwegen bekeken.

Behandelingsmogelijkheden

• Oorzaak wegnemen: stofreductie, verbetering stalventilatie en aanpassen voederstrategie.
• Medicamenteuze behandeling: ontstekingsremmers, mucolytica en bronchodilatoren (onder begeleiding van een dierenarts).
• Supplementen ter ondersteuning van de luchtwegen.
• Regelmatig onderzoek met herhaalde longfunctiemetingen en -spoelingen om de voortgang te volgen.

Praktische tips voor eigenaren

• Hooi- en voerbeheer: natmaken van hooi of gebruik van voordroogkuil; vochtig ruwvoer niet te lang bewaren.
• Stalmanagement: buitenbox met open bovendeur of ruime roostervloer; voldoende ventilatie en dagelijkse uitmesten; bodembedekking met houtsnippers, vlasvezels of papiersnippers in plaats van stro; voorkom tocht maar zorg voor constante luchtverversing.
• Weidegang en beweging: maximaliseer buitenluchtcontact door dagelijks weidegang; beweging bevordert zelfreiniging van de luchtwegen.
• Hygiëne & preventie: regelmatige vaccinaties (bijvoorbeeld tegen influenza en tetanus); na blootstelling aan vocht de stal goed drogen en ventileren.

Hoesten bij paarden is zelden onschuldig. Door snel te handelen, de juiste diagnostiek in te zetten en de leefomgeving kritisch aan te passen, voorkomt u dat lichte klachten uitgroeien tot chronische, onomkeerbare schade. Plan een check‑up bij je dierenarts zodra u hoestsymptomen opmerkt en bespreek een preventie‑ en behandelingsplan op maat.