EMS (Equine Metabool Syndroom)

Wat is EMS?

EMA (Equine Metabool Syndroom) is een aandoening die zorgt voor een verstoorde vetstofwisseling en een hormonale disbalans. Paarden met EMS zijn te dik, en komen aan van kleine hoeveelheden voer. Paarden die EMS hebben zijn insuline resistent (hebben suikerziekte) en kunnen door het overgewicht problemen hebben met bewegen. Paarden die worden gediagnostiseerd met EMS zijn vaak jonger dan 15 jaar.

Wat is de oorzaak van EMS?

In de hypofyse (onder aan de hersenen) wordt de hormoonhuishouding geregeld. Een van de onderdelen hiervan is het beheren van de ‘biologische klok.’ Die zorgt voor vermeerderen van eetlust en het aanmaken van de wintervacht en de opslag van extra vet ter voorbereiding op een periode van schaarste aan het einde van de zomer, bij aanvang van de winter. Je zou kunnen zeggen dat het paard tijdens de winter meer insuline resistent zijn dan tijdens de zomermaanden waarin geen voedsel schaarste is. In het voorjaar neemt deze insulineresistentie af, waardoor de cellen weer ‘normaal’ gaan functioneren. Bij paarden in hun natuurlijke omgeving helpt deze hormoonwerking om het paard optimaal door de winter heen te helpen. De paarden die door mensen worden gehouden krijgen gedurende het hele jaar hetzelfde voedsel, van voedselschaarste is geen sprake. Toch werkt de hormoonhuishouding nog wel alsof dit aan de orde is. Paarden die geen periode van schaarste meemaken, verbruiken hun aangelegde vetvoorraden niet, en worden daardoor dikker.

Paarden van sobere rassen, die ‘gemaakt’ zijn voor een dieet met weinig voedingsstoffen zijn als eerste slachtoffer van het rijke voedsel. Dit is de reden dat juist Fjorden, Shetlanders, Tinkers, Friezen, Haflingers, etc. eerder kampen met overgewicht dan andere paarden. Zij hebben niet veel energierijk voedsel nodig, maar doen het juist beter op een dieet met meer ruwe celstoffen en grofstengelig gras, in plaats van haver en andere vormen van krachtvoer.

Hoe herken je een paard met EMS?

Paarden met EMS hebben last van overgewicht. Het overgewicht heeft verschillende gevolgen, namelijk:

 Meer moeite met bewegen (achterbenen onder de massa brengen bij het rijden);

 Verminderd presteren (eerder moe, minder wendbaar/ buigzaam);

 Verminderde vruchtbaarheid;

 Oververhitting door het isolerende vetweefsel;

 Insulineresistentie;

 Een overall obees voorkomen;

 Vetophopingen bij de staartaanzet en manenkam

 Hoefbevangenheid.

Wat moet je doen als je paard EMS heeft?

EMS is niet te genezen, maar een paard met EMS kan door middel van een aangepast management vaak prima functioneren. Dit gaat vaak in samenwerking met een dierenarts. Belangrijk is om eerst een doel te bepalen, en door middel van een aangepast dieet en aangepaste arbeid dit doel te gaan behalen. De basis van het voer moet grofstengelig zijn, zonder al te veel voedingswaarden. Paarden zijn gewend het grootste gedeelte van de dag te eten. Grofstengelig hooi kan ervoor zorgen dat het paard langer moet kauwen, zonder dat hij teveel voedingsstoffen binnen krijgt waar hij van kan aankomen. Het hooi kan eventueel via een slowfeeder gegeven worden, bijvoorbeeld de Little Bit hooitas of een fijnmazig hooinet. Naast een aangepast dieet moet het paard voldoende beweging krijgen, zodat de opgenomen voedingsstoffen worden gebruikt, in plaats van omgezet in vet.

Let op: als het paard hoefbevangen is (geweest), moet goed worden opgelet wat het paard wel en vooral niet aan kan. Ook is belangrijk goed te blijven monitoren. Zo nodig moet het regime worden aangepast.

Wat kun je doen om EMS te voorkomen?

EMS kan deels worden voorkomen door een passend voedingsschema voor het paard op te stellen, in combinatie met een passend stalmanagement, bestaande uit voldoende beweging en afwisseling in de dagelijkse routine. Vooral voor paarden van sobere rassen is het belangrijk dat goed wordt gekeken naar de daadwerkelijke voedselbehoefte in combinatie met de arbeid die wordt verricht. Voorkom voeding met teveel zetmeel en suikers, dit zijn echte dikmakers en zijn vaak onnodig voor paarden in lichte arbeid. Zorg ook voor voldoende beweging. In het geval van weidegang kan een graasmasker/ muilkorf een oplossing zijn, hierdoor moet het paard meer moeite doen om te kunnen eten, en wordt de voedselinname beperkt.