Maagzweren

Paarden welke zwaar in het werk staan hebben veelal een dieet wat veel suiker en zetmeel bevat. Sommige sportpaarden, voornamelijk racepaarden, krijgen daarnaast maar beperkt ruwvoer. Dit veelvoorkomende dieet in combinatie met het stal management en stressvolle situaties zorgt voor een toename van de kans op spijsverteringsproblemen, zoals maagzweren (Bell et al. 2007b), en koliek (Archer & Proudman, 2006), zie tabel 1.

Tabel 1 Voedingsgerelateerde onderwerpen welke in relatie staan tot de ontwikkeling van maagzweren en koliek.

Zijn maagzweren een aandoening welke door de mens zelf wordt veroorzaakt?

Maagzweren, welke veelal in het non-glandulaire deel voorkomen van de maag, kunnen ontstaan bij allerlei soort typen paarden, zoals sportpaarden,recreatiepaarden maar ook fokmerries hebben te kampen met maagzweren. Hoe dan ook is er geen twijfel over mogelijk dat de kans op maagzweren bij sportpaarden het grootst is, voornamelijk bij racepaarden, springpaarden en eventers. Deze groep paarden  heeft al snel te kampen met één van de bovenstaande factoren (tabel 1) welke maagzweren veroorzaken.

Maagzweren ontstaan door een langdurige blootstelling van de onbeschermde delen (non-glandulaire deel) van de maag aan maagzuur en andere enzymen welke betrokken zijn bij de afbraak van proteïnen. Deze blootstelling van de onbeschermde delen is een onnatuurlijk iets voor het paard omdat deze gebieden normaliter constant beschermd zijn door de daadwerkelijke aanwezigheid van gras en een constante inname hiervan. Zowel de daadwerkelijke aanwezigheid van voer in de maag als de productie van bicorbonaat-rijk speeksel biedt het maagslijmvlies bescherming tegen het maagzuur. Het negatieve effect van een bepaald voedingspatroon is waarschijnlijk zowel van invloed op de aanmaak van maagzuur als wel op de productie van speeksel. Tegenwoordig staat het hoge zetmeelgehalte in voeding en een tekort aan ruwvoer in combinatie met het stalmanagement en stressvolle situaties, centraal als de oorzaak van het ontstaan van maagzweren.

Is luchtzuigen een teken dat je paard maagzweren heeft?

Gedrag zoals luchtzuigen en cribben bijten wordt tegenwoordig al snel in verband gebracht met de potentiële aanwezigheid van maagzweren. Paarden zouden dit doen om de aanmaak van speeksel te bevorderen. (Moeller et al. 2008). Dit gedrag kunnen dus wel degelijk een teken zijn dat je paard last kan hebben van maagzweren.

Gastrine en maagzuurproductie 

Gastrine is een hormoon met als voornaamste doel het stimuleren van de maagzuurproductie. Zetmeelrijke voeding zorgt voor een vergrote productie van het hormoon Gastrine, wat resulteert in een langdurige blootstelling aan maagzuur. Kort samengevat: Zetmeelrijke voeding --> meer productie Gastrine --> meer productie maagzuur. Toename van Gastrine (dus maagzuur) wordt voornamelijk een probleem in combinatie met een tekort aan ruwvoer, dit zorgt namelijk voor een tekort aan speeksel en zo ook aan een tekort van bicarbonaat welke het maagslijmvlies beschermt, hierdoor ontstaat weer een verhoogde gevoeligheid voor het maagzuur. Het is dus wenselijk dat een paard onbeperkt toegang heeft ruwvoer. Dus verlaag zetmeelrijk voer (vermindert aanmaak Gastrine / maagzuur)  en verhoog de toename tot ruwvoer (bevordert speekselproduct en aanmaak bicorbonaat wat het maagslijmvlies beschermt).

Andere zuurneutraliserende ingrediënten in het voer zoals aluminium hydroxide, magnesium hydroxide en calcium carbonaat bieden de maag ook bescherming (Clark et al.,1996).

Fermentatie kan plaatsvinden in de maag

Uit onderzoek is gebleken dat lokale fermentatie van zetmeel en suikers in de maag kan leiden tot het verder ontwikkelen van maagzweren. Dit wordt versterkt door het voeren van grote porties maaltijden. Het voeren van grote maaltijden heeft tot gevolg dat de fermentatie van zetmeel en suikers leidt tot de vorming van vluchtige vetzuren (VFA’s) zoals azijnzuur, boterzuur en propionzuur. Deze vluchtige vetzuren worden meer vet oplosbaar in de zure omgeving van de maag en dit versterkt hun vermogen om de cellen van het maagslijmvlies te beschadigen (Nadeau et al., 2003). Het verkleinen van de maaltijden zorgt voor minder fermentatie maar ook andere neutraceutische ingrediënten zoals fructo-oligosaccahriden (FOS) dragen bij aan een beter milieu in de maag.

Er werd altijd gedacht dat de werking van FOS zich beperkte tot de dikke darm en niet verder. Uit onderzoek blijkt echter dat FOS ook een positief effect heeft op de maag (Respondek et al., 2005). Alhoewel het toedienen van FOS geen effect heeft op het evenwicht van de microflora (bacteriën in de maag) blijkt wel dat er een toename was van het aantal melkzuurverbruikende bacteriën.  Wat nog het meest interessant is uit dit onderzoek is het feit dat de PH waarde van het maagzuur toeneemt bij de paarden welke FOS bijgevoerd krijgen. Dit leidt tot de speculatie dat het toevoegen van FOS aan het voer een positief effect heeft op de gezondheid van de maag. Vooralsnog kan een supplement welke deze ingrediënten bevat niet gezien worden als een volledige vervanging van medicatie maar het kan wel een mooie aanvulling zijn op de behandeling. Ook na een behandeling met een medicijn kan het nuttig zijn om een supplement te voeren met FOS, ook voor wedstrijdpaarden is dit interessant omdat een medicijn tegen maagzweren positief test en FOS niet.

Andere voedingsbronnen welke interessant zijn om toe te voegen aan het dieet van een sportpaard zijn:

• Luzerne: dit is ook een vorm van ruwvoer en bevordert de aanmaak van speekselproductie. Bovendien is luzerne een eiwitrijke vorm van ruwvoer en bevat het daarnaast verschillende aminozuren welke een buffer kunnen zijn tegen de aantasting van het maagslijmvlies door maagzuur (Nadeau et al., 2000).
• Olie: door het toevoegen van een relatief lage hoeveelheid olie (45 ml) per dag, is gebleken dat de productie van maagzuur afneemt en dat de productie van factoren (prostaglandinen) welke de aanmaak van bicarbonaat rijk slijm (beschermt het maagslijmvlies)  bevorderen toeneemt (Cargile et al., 2004)

Samengevat

Laten we voorop stellen dat een goed stalmanagement en leefomgeving cruciaal zijn voor een gezonde maag. Daarnaast zijn er en een aantal ingrediënten zoals besproken welke een positieve bijdragen leveren aan een gezonde maag en de kans op maagzweren verminderen. Het is dus belangrijk om deze informatie in acht te nemen wanneer je een keuze maakt voor een supplement.