Vitamine B Complex

Vitamine B speelt een belangrijke rol bij de energiestofwisseling. Vitamine B complex is een verzameling van verschillende stoffen die dienen als katalysatoren van de stofwisseling van eiwitten, vetten en koolhydraten. Ook draagt het bij aan de vorming van weefsels uit voedingsstoffen. Omdat in het paardenlichaam verschillende processen gaande zijn, is deze B vitaminen nodig voor de reproductie, groei, lichamelijke prestaties en een goede gezondheid – zonder de B vitamines kan het lichaam niet gezond zijn en goed functioneren!

Vitamine B

Wat bepaalt de behoefte aan vitamine B?

De behoefte aan vitamine B wordt bepaald door verschillende factoren, zoals:
* type voer en kwaliteit hiervan;
* aanwezigheid van myotoxinen (vervuiling) in het voer;
* hoeveelheid bacteriën in de darmen;
* mate van opname in de verschillende segmenten van de darm (biologische beschikbaarheid);
* leeftijd;
* genotype (eigenschappen die geërfd zijn van de ouders);
* training;
* ontstekingen in de darm / disfunctie van de darmen;
* de aanwezigheid van parasieten zoals wormen;
* gebruik in fokkerij.

Doordat er zo veel verschillende factoren zijn die de behoefte aan B vitamines kunnen beïnvloeden is het lastig aan te geven wat de dagelijkse behoefte van een paard is. Daarnaast bestaat ook nog een minimale behoefte en een grotere behoefte. Een minimale behoefte voorkomt dat het lichaam tekorten krijgt en daardoor gezondheidsproblemen zal ervaren. Een grotere behoefte aan B vitaminen kan voorkomen wanneer een paard zwaar in training staat, het een lacterende merrie betreft of een paard dat een worminfectie heeft gehad. Belangrijk is te weten dat B vitaminen wateroplosbaar zijn en niet voor langere tijd in het lichaam worden opgeslagen. Daarom is het belangrijk dat het paard dagelijks voldoende B vitaminen binnen krijgt. Verminderde prestaties zijn vaak te wijten aan onvoldoende opgenomen vitamines, en moeten niet worden verward met een vitamine tekort in het lichaam. Een goed dieet houdt in dat de B vitamines in voldoende mate aanwezig moeten zijn in het voer om aan de minimale behoefte te kunnen voldoen. Een recente ontwikkeling is dat men ontdekte dat de vitamines naast hun ‘gewone’ werking een positieve invloed kunnen hebben op de gezondheid en het welzijn van het paard wanneer deze extra worden toegediend. Een voorbeeld hiervan is Biotine (vitamine B8). Wanneer het paard voldoende binnen krijgt kan het paard normaal functioneren, maar wanneer er gedurende langere tijd een hoge dosering (>20 mg per dag) Biotine wordt gevoerd heeft dit een positief effect op de kwaliteit van het hoorn van de hoef.

Bronnen van vitamine B

Het paard kan op twee manieren aan vitamine B komen, uit het voer en door het vrijkomen van vitamine B door tussenkomst van bacteriën in de darmen (fermentatie). Het laatste is beperkt tot de blinde darm en de dikke darm. Aanmaak van B vitaminen in de dikke darm is afhankelijk van het soort voer wat het paard krijgt. Wanneer een paard veel granen en weinig ruwvoer krijgt worden minder vitamines aangemaakt in de dikke darm, omdat de vertering van granen vooral in de dunne darm plaatsvindt, en in mindere mate in de dikke darm. Daarentegen zal een actieve fermentatie ontstaan bij een vezelrijk dieet, met als resultaat een hogere productie van de B vitamines. Helaas vindt de fermentatie plaats nadat het voedsel de dunne darm (waar de meeste voedingsstoffen worden opgenomen) is gepasseerd. Hierdoor is het de vraag hoeveel van de geproduceerde vitamine B daadwerkelijk worden opgenomen. B vitamines die aan het voer worden toegevoegd kunnen wel goed worden opgenomen in de dunne darm, omdat ze wateroplosbaar zijn, en daardoor gemakkelijk kunnen worden opgenomen. Vitamine B12 is hierin een uitzondering, omdat deze een drager nodig heeft om te kunnen worden opgenomen door de darmwand. Gezegd kan worden dat aanvulling van B vitaminen d.m.v. een supplement de meest betrouwbare en best opneembare bron van deze vitamine is.

Welke B vitamines zijn onderdeel van het Vitamine B complex?

Cyanocobalamine (B12)
Dit is waarschijnlijk het bekendste B vitamine omdat het belang hiervan in het humane dieet reeds is bewezen. Het werd oorspronkelijk bekend als het dierlijke eiwit en is een van de belangrijkste vitamines die ontbreekt in het dieet van een vegetariër, al kan men tegenwoordig vitamine B12 verkrijgen door extractie van gefermenteerde producten. Het is de enige vitamine die zich hecht aan een mineraal (kobalt) om goed te kunnen worden opgenomen. B12 wordt geproduceerd in de dikke darm en wordt hier in zekere mate ook opgenomen, al kan niet precies worden vastgesteld in welke hoeveelheden. Vitamine B12 werkt samen met een andere B vitamine, namelijk foliumzuur (B11) in het koolhydraat metabolisme. B12 speelt voornamelijk een rol bij  eiwit metabolisme maar is ook onderdeel van het vet- en koolhydraatmetabolisme. Dierlijke eiwitten komen niet voor in het dieet van paarden. Daarom is het belangrijk dat het paard door middel van een supplement de tekorten aangevuld krijgt. Wanneer meer B12 gevoerd wordt dan het paard nodig heeft voor normaal functioneren kan het bijdragen aan kalmering van hyperactieve paarden. Voor sportpaarden is B12 belangrijk omdat het een rol speelt bij de aanmaak van rode bloedcellen. Tekenen van een tekort aan vitamine B12 zijn onder andere bloedarmoede met vergrote rode bloedcellen.

Biotine (B8)
Goede hoefkwaliteit hangt af van de beschikbaarheid van verschillende voedingsstoffen, zoals Zwavel, Koper, Zink, Selenium, Calcium, Fosfor, Aminozuren en Biotine (B8). Biotine is beschikbaar in goede kwaliteit ruwvoer als hooi en luzerne, maar komt in veel mindere mate voor in andere voedingsbronnen als granen, etc. De synthese die in de darm plaatsvindt is onvoldoende voor actieve paarden. Toevoeging van Biotine aan het dagelijks rantsoen is aan te raden om de kwaliteit van de hoeven optimaal te houden. Onderzoek heeft uitgewezen dat dagelijks toevoegen van hoge doseringen Biotine aan het rantsoen (>20 mg per dag) gedurende een langere periode (9 -12 maanden) kan bijdragen aan het oplossen van hoefproblemen als brokkelhoeven of scheuren in de hoeven.

Thiamine (B1)
Slechts 25% van de vrije Thiamine dat wordt geproduceerd in de blinde darm wordt opgenomen in het bloed. Thiamine wordt gebruikt voor het koolhydraat metabolisme en voor de vorming van ATP. De vrijgekomen Thiamine door de microbiële synthese in de darm is daardoor niet voldoende om symptomen van tekorten (verminderde eetlust, ataxie, gewichtsverlies) hieraan te voorkomen, en toevoeging aan het rantsoen door middel van een supplement is daarom aan te raden.

Riboflavine (B2)
Riboflavine wordt gehaald uit verse groente, maar komt verder niet veel voor in het dieet van het paard. Het is een belangrijk co-enzym die bijdraagt aan het vrijkomen van energie (oxidatie / verminderen van reacties bij de productie en afbraak van vetzuren en aminozuren). Aanvulling door middel van supplementen is aan te raden, omdat de hoeveelheid vitamine B2 die vrij komt door de microbiële synthese in de darm klein is.

Foliumzuur (B11)
Vers gras bevat veel foliumzuur, maar helaas hebben veel paarden en pony’s niet altijd toegang tot vers gras en tijdens de wintermaanden loopt de inname hiervan vaak nog verder terug. Onderzoek heeft aangetoond dat de niveaus foliumzuur bij paarden die van weidegang genoten veel hoger waren (3 tot 4 keer) dan bij paarden die voornamelijk hooi en kuilgras als bron van ruwvoer kregen. Ter vergelijking: alfalfa biedt 2.5-4 mg foliumzuur per kg droge stof. Groen hooi (timothy hooi in het bijzonder) biedt ongeveer 2.3 mg per kg droge stof, en granen slechts 0.3-0.6 mg per kg droge stof. Met het oog op het feit dat vitamine B12 en foliumzuur essentieel zijn voor de productie van rode bloedcellen in het beenmerg is toediening door middel van een supplement sterk aan te raden, met name voor paarden in training.

Niacine (nicotine zuur / nicotinamide, B3)
Niacine is betrokken bij dezelfde processen als Riboflavine (B2). 90% van de Niacine in granen is een gebonden vorm, en daardoor niet beschikbaar voor het paard. In olie is dit slechts 40%. Naast de beschikbaarheid in voedsel wordt B3 ook beschikbaar door microbiële synthese in de darm en wordt het afgeleid van het aminozuur Tryptofaan in de lever. Echter, een dieet met lage voedingswaarde zorgt ook voor een verminderde productie van Niacine in de darm.

Pyridoxine (B6)
Pyridoxine is een component van het co-enzym dat een centrale rol speelt in verschillende processen van het metabolisme van aminozuren. Het is een van de vitamines die betrokken is bij het onderhoud van gezonde rode bloedcellen.

Pantotheenzuur (B5)
Pantotheenzuur is een component van co-enzym A (speelt een rol bij de citroenzuurcyclus, zie tekst creatine) en is belangrijk bij vrijmaken van energie uit eiwitten, koolhydraten en vetten.

Choline (B4)
Anders dan de andere onderdelen van het vitamine B complex, speelt Choline geen rol bij het vrijmaken van energie, maar is het een essentieel structureel onderdeel van weefsels. Het is bijvoorbeeld onderdeel van Lecitine en Acetylcholine. Het wordt gehaald uit het aminozuur Methionine in de lever van het paard. Of aanvulling van hiervan nodig is, hangt dus af van de hoeveelheid mehionine in het voer van het paard. Choline is erg belangrijk voor het paard, het voorkomt ophoping van vet rond de lever.

Conclusie
De vitamines in het vitamine B Complex zijn van groot belang voor de gezondheid van het paard. Ze kunnen tot op zekere hoogte in het lichaam worden aangemaakt, maar de productie hiervan hangt af van de succesvolle fermentatie in de dikke darm. Paarden in training die beperkte toegang tot voer hebben kunnen in veel gevallen baat hebben bij extra toediening van het vitamine B complex.