Help mijn paard eet zand, wat nu?

Zand eten bij paarden: oorzaken, risico’s en effectieve oplossingen

Veel paarden krijgen per ongeluk zand binnen tijdens het eten. Lichte hoeveelheden vormen meestal geen probleem, maar bij ophoping kan het leiden tot gevaarlijke aandoeningen zoals zandkoliek. In deze gids ontdek je hoe zand in de darmen komt, hoe je het herkent en wat je kunt doen met zandkuren en psyllium.

Waarom eten paarden zand?

Zand komt in darmen terecht via:

• Voeren op de grond met zand of kleigrond
• Overgrazen van paddocks of weides met kort gras
• Opnemen van zand bij het eten van vallend hooi op zanderige ondergrond

Er zijn verschillende oorzaken mogelijk voor het eten van zand. Paarden kunnen bewust zand eten, maar ook onbewust tijdens het grazen op de weide. Als je paard bewust zand eet kan dit komen door verveling, maar er kan ook een mineralentekort zijn. Belangrijk is om hierbij goed te monitoren om welke factor het gaat. Verveling kan al snel ontstaan wanneer paarden over te weinig ruwvoer beschikken, maar vindt ook plaats bij paarden die alleen staan en geen maatje hebben.  

Risico’s van zandophoping

Zand kan vastlopen in obstakels zoals de darmbocht (pelvic flexure), wat leidt tot koliek. Symptomen zijn onder andere: zandkoliek, verminderde eetlust, diarree, gewichtsverlies en penetratie van de darmen. In ernstige gevallen is een koliekoperatie nodig of een spoeling met parafine.

Preventie staat altijd voorop: let op bodemstructuur en minimaliseer toegang tot kale, zanderige weides.

Zand testen bij je paard

Je kunt eenvoudig testen of je paard zand eet of ophoopt:

• Verzamel mest in een doorzichtige zak of bak met water.
• Laat deze enkele minuten staan—zand zakt naar de bodem.
• Herhaal meerdere keren per jaar voor opvolging en inschatting van het risico.

Preventiemaatregelen

• Voeren op hoogte: Gebruik hooinetten, bakken of ruiven. Plaats rubbermatten onder voerplekken om zandopname te voorkomen.
• Vezelrijke voeding: Hooi (≥1.5–2.5% lichaamsgewicht per dag) helpt zand transporteren. Vezelrijke krachtvoeders zoals bietenpulp zijn nuttig.
• Altijd schoon water beschikbaar: Houd darmen actief en voorkom verstopping.
• Zout beschikbaar stellen: Stimuleert de darmwerking.
• Gezonde beweiding: Voorkom overbegrazing en geef voldoende afwisseling van ruwvoer.

Zandkuren & de rol van psyllium

Psyllium als oplossing

Psylliumvezels (Plantago ovata) kunnen helpen de passage van zand te ondersteunen:

• Ze vormen een gel in de darmen, die zand helpt binden en afvoeren.
• Onderzoek toont wisselende resultaten; dit kan beter werken als onderdeel van een holistische aanpak.
• Combinaties met probiotica/prebiotica tonen verbeterde resultaten in het verwijderen van zand.
• Dierenartsen adviseren ingeval van risico een kuur met psyllium 1 week per maand.
• Gebruik altijd volgens voorschrift en zorg dat je paard voldoende drinkt.

Sandxpell is bijvoorbeeld een aanvullend diervoeder voor paarden met psyllium. Sandxpell is een voedingssupplement geschikt voor paarden die op zandgrond grazen, of paarden die veel tijd doorbrengen in paddocks. Sandxpell ondersteunt bij het behoud van een gezond maagdarmkanaal. 

Natrium-, mineralen- en oliehulpmiddelen

Andere middelen zoals mineralenolie of Epsom zout zijn minder effectief en niet betrouwbaar gebleken. Combinaties met psyllium via maagsonde bleken effectief, maar zijn minder praktisch en enkel geschikt bij acute gevallen.

Conclusie

Zand eten is vaak onschuldig maar een gevaarlijke gewoonte. Door goed management én het doelgericht inzetten van psyllium en vezels kun je zandkoliek bij je paard voorkomen. Een combinatie van maatregelen is effectiever dan één product.

Bekijk hier ons volledige aanbod aan supplementen voor een zandkuur voor je paard.