Het belang van magnesium voor paarden

Magnesium is een belangrijk macromineraal (net als calcium, fosfor, kalium en natrium) voor het paard. Het wordt steeds vaker toegepast door dierenartsen en specialisten in verschillende behandelingen. Waarom hebben paarden magnesium nodig, en hoe kan het therapeutisch worden toegepast?

Allereerst is het belangrijk om te weten dat magnesium belangrijk is voor verschillende lichaamsprocessen. Om te beginnen is het een belangrijk mineraal voor de aanmaak en het behoud van gezonde botten. Ongeveer 60% van al het magnesium wat in het lichaam voorkomt, ligt opgeslagen in het skelet. Slechts 30% hiervan is beschikbaar om elders in het lichaam te worden ingezet ten tijden van een tekort. Magnesium is betrokken bij meer dan 300 enzymreacties in het lichaam, waaronder het vrijmaken van energie uit cellen of het beschikbaar maken van genetische informatie. Het werkt samen met calcium in zenuwgeleiding en spiersamentrekking. Het belang van magnesium bij spierontspanning is de sleutel tot het herkennen van niet zichtbare symptomen die aangeven dat aanvulling met een magnesium supplement nodig is.

Het lichaam wil graag een balans houden tussen de hoeveelheden magnesium binnen en buiten de cellen. Er bevindt zich erg weinig magnesium in extracellulaire vloeistof (vloeistoffen die zich buiten de cellen bevinden), ongeveer 1%. Hierdoor is het testen van het magnesium niveau door middel van bloedonderzoek vaak geen goede graadmeter voor de daadwerkelijke hoeveelheden in het lichaam. Een ernstig tekort aan magnesium kan levensbedreigend zijn voor paarden, maar dit komt gelukkig weinig voor. De huidige toepassing van magnesium supplementen is erop gericht om de subklinische (niet zichtbare) tekorten aan te vullen, de klachten die moeilijk met een (bloed-)test zijn aan te tonen, maar wel zichtbare symptomen laten zien.

Magnesium komt in meer of mindere mate voor in het ruw- en krachtvoer van het paard. Er zijn krachtvoeders die als extra toevoeging magnesium bevatten, maar dit is vaak afhankelijk van de andere ingrediënten van de brok. De hoeveelheid onverteerbare vezel en de aanwezigheid van oxaalzuren beïnvloeden de beschikbaarheid van magnesium in het ruwvoer. Een magnesium supplement kan organisch (magnesiumchelaat) of anorganisch (magnesiumsulfaat of magnesiumoxide) zijn. Magnesiumoxide is doorgaans de meest gebruikte vorm en heeft een opneembaarheid van ongeveer 50%. Het voordeel van magnesiumoxide is dat het paard dit niet opneemt wanneer er geen tekort is in het lichaam. Dit maakt het moeilijk (of bijna onmogelijk) om je paard hiervan een overdosis te geven. Magnesiumsulfaat (epsom zout) is ook goed opneembaar voor het paard, maar kan als bijwerking hebben dat het vocht vasthoudt in de darmen, waardoor het paard diarree kan krijgen. Daarom wordt een supplement op basis van (enkel) magnesiumsulfaat niet aanbevolen voor dagelijks gebruik.

Magnesium helpt het lichaam te beschermen tegen ontstekingen en schade die wordt veroorzaakt door vrije radicalen. Wat veelbelovend is op het gebied van de diergeneeskunde is de link met de beschermende rol van magnesium tegen schade door endotoxinen (restafval van een dode bacterie). Paarden die koliek hebben gehad waarbij endotoxinen zijn vrijgekomen, of paarden met hoefbevangenheid hebben vaak een laag magnesiumgehalte in het bloed. Er is hoop dat door middel van behandeling met magnesium gedurende deze kritieke perioden de schade die wordt aangericht aan het paardenlichaam wordt verminderd.

Magnesium kan ook een rol spelen bij insulineresistentie of Equine Metabolic Syndrome (EMS). De connectie tussen een magnesiumtekort in de cellen en diabetes is in de humane wereld gelegd, maar moet nog worden bevestigd bij paarden. Wat wetenschappers wel weten is dat insuline de beweging van magnesium van intracellulaire naar extracellulaire weefsels kan regelen en dat het magnesiumgehalte in het bloed stijgt na een maaltijd met een hoog zetmeel- of suikergehalte, wat aangeeft dat magnesium betrokken is bij de werking van insuline om de glucose uit het bloed te verwijderen. Als het magnesiumniveau in de cel laag is zal er een verminderde suikerstofwisseling plaatsvinden, en een verminderde insulinerespons ontstaan (insulineresistentie). Hoewel er hier en daar berichten zijn van paarden waarbij de insulineresistentie verminderde bij een extra toediening van magnesium, het verminderen van vetophoping bij de nek (wat wordt geassocieerd met insulineresistentie en het verminderen van de kans op hoefbevangenheid), heeft een recent onderzoek geen voordelen aangetoond van het voeren van magnesium of chroom supplement bij insulineresistente paarden.

In de spieren werken calcium en magnesium tegengesteld. Calcium zorgt ervoor dat een spier samentrekt, en magnesium zorgt ervoor dat de spier zich weer kan ontspannen en verlengen. Als er niet genoeg magnesium beschikbaar is krijgen de spieren de neiging om te gaan trillen en verstijven. Hoewel een laag magnesiumgehalte kan worden veroorzaakt door een genetische afwijking in plaats van een tekort in het dieet van het paard, zijn er toch resultaten gemeld dat paarden die positief hebben gereageerd op een magnesiumsuppletie bij de behandeling van chronische tying-up.

De rol van magnesium bij de zenuwwerking wordt goed zichtbaar wanneer een paard last krijgt van tetanie, het samentrekken van de middenrif. Dit komt vaak voor bij endurance paarden, en heeft als oorzaak een onbalans in de elektrolyten huishouding. Behandeling met calcium en magnesium heeft aangetoond het herstel te bevorderen.
Magnesium wordt ook veel toegepast in rustgevende supplementen vanwege het effect op zowel de zenuwgeleiding als de spierontspanning. Het vermoeden is dat nervositeit van worden veroorzaakt door te lage hoeveelheden magnesium in het dieet van het paard.

Net zoals calcium en magnesium in het lichaam goed in balans moeten zijn, is het van groot belang dat deze balans ook in het dieet van het paard terug te vinden is. De optimale verhouding tussen calcium en magnesium is 2.5/3 : 1. Het normale dieet van het paard zal meestal vallen in een geschikte reeks van calcium en magnesium, maar als aanvulling met magnesium nodig is, moet de hoeveelheid calcium in de voeding in overweging worden genomen.