Spieropbouw

Opbouw van een spier

Spieren zijn de weefsels die beweging mogelijk maken door samen te trekken en te ontspannen. Een skeletspier bestaat uit spiervezels die als spierbundels samengepakt zitten. Een spiervezel is een lange meerkernige cel en wordt omgeven door een membraan die het spiervocht op zijn plaats houdt. Spiervocht bevat onder andere aminozuren, vetten, glycogeen, mineralen en enzymen. De myofibrillen in de spier zorgen ervoor dat een spier kan samentrekken.

Er bestaan drie soorten spierweefsel, namelijk dwars gestreept spierweefsel, glad spierweefsel en hartspierweefsel. Skeletspieren hebben een dwarsgestreept patroon wanneer deze door een microscoop worden bekeken. Skeletspieren zorgen voor bewegingen, welke bewust of onbewust (in een reflex) kunnen worden aangestuurd. Glad spierweefsel is bijvoorbeeld te vinden rond darmen en wanden van bloedvaten. De aansturing hiervan is onbewust. De hieronder beschreven spieren betreffen skeletspiervezels.

Ontwikkeling spieren

Wanneer een paard in training staat is na enkele weken tot maanden waarneembaar dat er verandering in de spiermassa optreedt. De verandering ontstaat doordat de dikte of samenstelling van de spiervezels verandert, het aantal spiervezels blijft altijd gelijk. Wanneer spiervezels groter worden hebben zij meer opslagcapaciteit voor brandstof, en de benodigde enzymen kunnen toenemen. Bij duurtraining kan dit zelfs zorgen voor een toename van wel 120%. De toename van spiermassa  is ook waarneembaar in het gewicht van het paard. Bij een ongetraind paard bestaat het lichaamsgewicht voor ongeveer 42% uit spierweefsel. Bij een goed getraind paard kan dit wel 50% zijn.

Er bestaan verschillende typen spiervezels. Deze zijn te onderscheiden in type I,  type IIa en type IIb. Het onderscheid wordt gemaakt op basis van de contractiesnelheid (snelheid van het samentrekken) van de spiervezels. Vezels in de categorie type I worden ‘slow twitch’ genoemd. De spiervezels in de categorie type II worden gezien als ‘fast twitch’. De slow twitch spiervezels maken voornamelijk gebruik van aerobe (met zuurstof) verbranding. De slow twitch spiervezels zijn het meest geschikt voor langdurige arbeid waarbij vetten als brandstof worden gebruikt. Ook bij het staan zijn deze spiervezels belangrijk, omdat ze ervoor zorgen dat de spieren constant op de juiste spanning staan zodat het paard niet omvalt. De fast twitch spiervezels kunnen gebruik maken van aerobe verbranding, maar ook van anaërobe verbranding (zonder zuurstof).

Type IIa vezels zijn het meest vatbaar voor training. De haarvaatjes in de spier nemen na (enkele maanden training) toe, waardoor de spieren beter doorbloed kunnen worden. Dit houdt in dat de spieren meer zuurstof kunnen opnemen en de afvalstoffen (melkzuur dat ontstaat door anaerobe verbranding) kunnen beter worden afgevoerd. Resultaat: een goed getrainde spier verzuurt minder snel, en het melkzuur dat ontstaat wordt sneller afgevoerd, waardoor de hersteltijd van een goed getrainde spier korter is. Type IIb spiervezels (met enkel anaerobe verbranding) worden vooral ingezet bij korte maar krachtige inspanningen, bijvoorbeeld springen.

Duurtraining (denk aan endurance) zorgt ervoor dat de spieren dunner worden. Bij krachttraining worden de spieren dikker, net als bij mensen dit het geval is (bodybuilder vs. marathonloper). Een dikke spier kan meer kracht zetten dan een dunne spier van een duurgetrainde spier. Echter houdt een (dunnere) spier die wordt getraind door duurtraining de arbeid langer vol.

Welke spiervezels een spier bevat is genetisch bepaald. Om die reden hebben verschillende rassen ook verschillende soorten arbeid waarvoor ze meer geschikt zijn.

Wat heeft een spier nodig voor het groeien en ontwikkelen?

Een spier bestaat uit eiwitten (de actines en myosines). Daarnaast bevat een spier ook glycogeen (een koolhydraat), vetten en enzymen. Wanneer een spier wordt getraind raakt deze  iets beschadigd, waardoor deze wordt gestimuleerd om zich te gaan herstellen. Bij herstel is er ook een vorm van overcompensatie, waardoor de spier sterker wordt.  Voor het herstel van de ontstane schade zijn de stoffen nodig waaruit de spier is opgebouwd, dus aminozuren, eiwitten, etc. Hiervoor zijn verschillende aanvullende spiersupplementen beschikbaar. Belangrijk is om aandacht te besteden aan de samenstelling van een spier opbouwend supplement. Aan te raden is te kijken naar spieropbouwende ingrediënten, zoals Gamma Oryzanol, L-Leucine of aminozuren, de bouwstenen voor eiwitten. Het is van essentieel belang dat een paard in training is wanneer een supplement wordt toegediend ter ontwikkeling van de spieren. Een paard in rust zal niet de prikkels krijgen om de spieren te laten ontwikkelen!

Wat heeft een spier nodig om gezond en soepel te blijven?

Om gezond te blijven en snel te herstellen na een training of andere inspanning wordt vitamine E aanbevolen, in combinatie met selenium. Vitamine E draagt bij aan de aanmaak van rode bloedcellen. Rode bloedcellen transporteren zuurstof naar spieren en andere weefsels. Wanneer een spier door meer rode bloedcellen wordt ‘bezocht’, wordt er meer zuurstof afgegeven wat zorgt voor een sneller herstel. Niet alleen spieren hebben baat bij vitamine E, ook organen en andere weefsels hebben baat bij een betere zuurstofvoorziening door gezonde rode bloedcellen. De rol van selenium in combinatie met de vitamine E is dat deze als een antioxidant werkt, en de cellen beschermt tegen vrije radicalen (schadelijke deeltjes in het lichaam die de natuurlijke balans verstoren, waardoor o.a. het afweersysteem minder goed zijn werk kan doen).

Verder is het uiteraard belangrijk dat een paard de kans krijgt de spieren soepel en los te houden. Zorg daarom voor voldoende beweging. Als een paard een dag niet in training is, geef deze dan (indien mogelijk) geen boxrust, maar geef deze bij voorkeur weidegang, een aantal uur in de paddock, een (aantal) sessie(s) in de stap-/ trainingsmolen of rijd/longeer het paard licht.