Help mijn paard heeft een peesblessure!

Wat is de functie van pezen?

Pezen zijn de verbindingen tussen spieren en botten, maar ze kunnen ook om gewrichten heen zitten. Dan heten het ligamenten. Ze zorgen ervoor dat de beweging die wordt ingezet door een spier wordt overgebracht op het skelet, waardoor het paard in beweging kan komen. Naast pezen die spieren met botten verbinden zijn er ook nog peesplaten (bijvoorbeeld  onder de buik). De peesplaat in de buik zorgt ervoor dat de organen in de buikholte op hun plaats blijven en beschermd worden.

De bekendste pezen zijn die in het onderbeen van het paard. Dit zijn de diepe buigpees, oppervlakkige buigpees, de tussenpees en de strekpees.

Hoe is een pees opgebouwd?

Een pees (zoals bijvoorbeeld de diepe buigpees) is te vergelijken met een staaldraad. Het zijn bundels van bindweefselvezels die een grote trekkracht aankunnen, maar niet zelf kunnen aanspannen. Het zijn de uitlopers van een spier, en niet erg rekbaar. Dit zou voor het overbrengen van de beweging namelijk niet erg praktisch zijn. In stap rekt een (buig)pees ongeveer 4 % uit. In galop is dit ongeveer 14%. Tussen de bundels bindweefselvezels (die verticaal lopen) zijn ook nog dwarsverbindingen van collageen die de bundels bindweefselvezels met elkaar verbinden. Op die op die manier wordt een sterke peesbundel gevormd. Om soepele overbrenging van beweging te kunnen bewerkstelligen bevindt zich om de pees zelf de peesschede. Hierin bevindt zich synovia. Dit zorgt voor smering van de pees in de peesschede zodat deze niet beschadigt.

Blessures aan de pezen

Pezen kunnen door verschillende oorzaken beschadigd raken. De meest voorkomende zijn overbelasting of een trauma van buitenaf, bijvoorbeeld een peesklap of een draadwond. De voornaamste oorzaak voor peesletsel is echter overbelasting, ofwel door bijvoorbeeld landen na een hoge hindernis of een verstapping, of na langdurige overbelasting. Een slechte bodem kan hierbij ook een belangrijke rol spelen. Jonge paarden zijn een risicogroep omdat zij nog in ontwikkeling zijn en de weefsels nog niet op volle sterkte zijn op het moment dat ze in training komen. Het is dus belangrijk dit rustig aan op te bouwen. Pezen zijn slecht doorbloed, zeker in vergelijking met spieren. Dit is ook de reden dat pezen een stuk langzamer genezen dan spieren na een blessure.

Hoe herken je een peesblessure?

Acute peesblessures kunnen voor een (ernstig) kreupel paard zorgen. Afhankelijk van de geblesseerde pees en de ernst van de beschadiging (totaal ruptuur of een gat in de pees) kan het been een afwijkende stand hebben. Vaak is op de plaats van de beschadiging een verdikking te zien.
Wanneer een strekpees (aan de voorkant van het been) is gescheurd zal de hoef door de buigpezen worden ‘omgeklapt’. Een blessure aan de tussenpees zal zorgen voor een beeld waarbij de kogel doorgezakt lijkt. Wanneer een buigpees (ondiepe of oppervlakkige) gescheurd is zal de teen omhoog worden getrokken door de strekpees.

Blessures door overbelasting komen het meest voor aan de oppervlakkige buigpees en de tussenpees. Bij een peesblessure door overbelasting zullen als eerste symptomen temperatuurverschil tussen de benen (het geblesseerde been voelt warmer aan), vaak een zwelling in het been en een (licht) kreupel paard zijn. De kreupelheid neemt vaak af na een aantal dagen rust en neemt toe wanneer het paard weer meer belast wordt.

Wanneer een been warm aanvoelt en gezwollen is, is het belangrijk om dit direct te koelen. Dit remt de ontstekingsreactie die plaatsvindt in de pees. Train het paard ook niet verder, maar houd de beweging gecontroleerd, door bijvoorbeeld te stappen aan de hand en het paard niet te kort te laten draaien.

Diagnose peesblessure door een dierenarts

Als je vermoed dat je paard een blessure heeft aan een pees is het erg raadzaam een dierenarts in te schakelen. Die kan aan de hand van klinisch en echografisch onderzoek de ernst van de blessure vaststellen en aan de hand daarvan een revalidatieschema opstellen. Voor het herstel en de bruikbaarheid van het paard is het erg belangrijk je aan het revalidatieschema te houden.

Herstel van een peesblessure

Vaak houdt revalideren van een peesblessure in dat het paard boxrust krijgt, in combinatie met gecontroleerde beweging aan de hand. Omdat pezen altijd worden gebruikt als het paard in beweging is, is het belangrijk dat het paard geen grote, plotselinge bewegingen maakt. Wel is beweging belangrijk voor het herstel van het peesweefsel. Gezonde peesvezels liggen parallel aan elkaar. Het bindweefsel wat ontstaat in het geblesseerde gebied ligt niet zo mooi evenwijdig aan de gezonde peesvezels. Hierdoor is het van mindere kwaliteit en zorgt het ervoor dat de pees minder trekkracht aan kan. Om de genezing zo goed mogelijk te laten verlopen en het nieuwe bindweefsel zo glad mogelijk te laten ontstaan helpt het stappen aan de hand. Het nieuw aangemaakte weefsel zal helaas nooit zo sterk zijn als de normale peesvezels. Daarom is het heel belangrijk hier in de training rekening mee te houden. Soms is aangepast beslag een optie. Overleg hiervoor met de hoefsmid. Vaak wordt tijdens de revalidatieperiode een tussentijdse scan gemaakt om te zien of de blessure naar behoren herstelt. Hierop kan het revalidatieschema worden aangepast.

Hulp bij herstel van een peesblessure

Het is mogelijk, om naast het schema van de dierenarts gebruik te maken van voedingssupplementen die bijdragen aan herstel en aanmaak van bindweefsels. Hierbij kun je denken aan supplementen met een hoog gehalte MSM (methylsulfonylmethaan). MSM is een natuurlijke bron van organische zwavel, wat nodig is voor gezonde cellen in bindweefsels.

Koelen is, zeker in de acute fase van de blessure, erg belangrijk. Koelen remt de ontsteking. Koel altijd zo’n 10-15 minuten. In de herstelfase is het ook raadzaam het been te blijven koelen. Wanneer het paard meer mag gaan bewegen kan het zijn dat de nieuw gevormde vezeltjes beschadigen, en ook weer voor een ontstekingsreactie zorgen. Dan kan ook goed gebruik gemaakt worden van bijvoorbeeld de Ice-Vibes. Deze kunnen gebruikt worden voor de training of beweging (zonder koelelement), zodat de doorbloeding in de pezen op gang komt en deze meer kunnen verwerken. Na het stappen of de lichte training kunnen de Ice-Vibes met het koelelement worden gebruikt, om door middel van de trillingen de kou van het koelelement door het been te helpen verspreiden.